Ortadoğu'da "ekmek isyanları" tehdidi her geçen gün büyüyor. Mısır'da birçok insan artık pide bile alamaz hale geldi. Fiyat, Ukrayna savaşından sonraki üç hafta içinde yarı yarıya arttı. Acil frenini çeken Kahire ekmek fiyatını bir Mısır pounduna indirdi. Çoğu Mısırlının buna bile yetecek parası yok. Nüfusun üçte ikisi sübvansiyonlu ekmek alıyor.
Mısır’da sübvansiyonlu ekmek
Mısır, buğday ithalatına büyük ölçüde bağımlı olan Mısır, ihtiyacının yarısından fazlasını çoğu Rusya ve Ukrayna'dan olmak üzere yurtdışından karşılıyor. Ekmek kıtlığı ve daha da pahalı hale gelmesi korkusunu yaşayan Kahire’deki hükümet, önlem olarak Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) kredi istedi. Halkın sokaklara dökülmesinden korkuluyor. 1977'de Mısır'da yapılan en büyük ekmek isyanlarında çok sayıda insan ölmüştü. Mısır ve Mağrip ülkelerindeki „Arap Baharı“ ise kısmen yüksek ekmek ve gıda fiyatları tarafından tetiklenmişti.
Özellikle Lübnan'daki durum daha da kötü. Son zamanlarda pek çok süpermarkette un kalmadı. Buğday stoklarının sadece birkaç hafta dayanacağı söyleniyor. Buğday ithalatının yüzde 60'ını Rusya ve Ukrayna'dan sağlayan ülkede, 2020 yılında Beyrut limanında meydana gelen patlamada ana hububat depoları yerle bir olmuştu.
Irak ve Sudan'da protesto gösterileri
Gıda krizi başka yerlerde de doruğa çıkıyor. Tunus, unlu mamullerde unu karneye bağladı. Irak'ta, Sudan'da ve Türkiye'de çok sayıda insan gıda sıkıntısı nedeniyle sokaklara döküldü.
Gıda krizi Güneydoğu Asya'daki Sri Lanka'da da kendisini hissettirdi. Birçok yerde artık süt ve un yok. Yiyecekler karneyle dağıtılıyor, insanlar 30 derecenin üzerindeki sıcakta saatlerce kuyrukta bekliyor. Otokratik rejimle yönetilen ada zaman zaman olağanüstü hal ilan etti ve IMF'den yardım istedi.
Batı Afrika'da gıda krizi korkusu
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Ukrayna savaşı nedeniyle özellikle Yakın ve Orta Doğu ve Afrika'nın bazı bölgelerinde gıda krizleri ve kıtlık uyarısı yaptı. BM Dünya Gıda Programı (WFP) sözcüsü, Sahel bölgesi ve Batı Afrika'da yaşayan yaklaşık 40 milyon insanın gıda güvencesi olmadığını açıkladı.
Oxfam ve World Vision da dahil olmak üzere çok sayıdaki uluslararası yardım kuruluşuna göre, Batı Afrika'da 27 milyon insan zaten açlık çekiyor. Bu sayıya Haziran ayına kadar 11 milyon insanın daha ekleneceği öngörülüyor. Eritre tamamen Rusya ve Ukrayna'dan buğday ithalatına bağımlı durumda.
Gıda fiyatlarına yüzde 20 daha zam
FAO'ya göre, Batı Afrika'da gıda fiyatları son yıllarda yüzde 30 civarında arttı. Kuraklık, sel, askeri çatışmalar ve korona salgını tahıl kıtlığını şiddetlendirdi. FAO, gıda fiyatlarının sadece bu yıl yüzde 20 oranında daha artmasından korkuyor.
Küresel gıda fiyatları şimdiden rekor seviyelere çıktı. FAO tarafından 1990 yılında açıklanan endeks Mart ayında zirveye ulaştı. BM kuruluşu, Şubat ayına kıyasla fiyatlarda yüzde 12,6'lık dikkat çekici bir artış olduğunu açıkladı. Endeks, temel gıda ürünleri olan tahıl, et, süt ürünleri, yemeklik yağ ve şekerin ortalama fiyatlarındaki aylık değişimleri hesaplıyor.
Bitkisel yağ fiyatları
Bitkisel yağ en pahalı hale gelen gıda maddesi oldu. Özellikle ayçiçek yağına Mart ayında Şubat ayına göre yüzde 23'ün üzerinde zam yapıldı. Ancak hurma, soya fasulyesi ve kolza yağı fiyatları da yükseldi. Bu bir de yüksek petrol fiyatları tarafından da körüklendi.
FAO endeksine göre, Ukrayna savaşı nedeniyle tahıl fiyatı Şubat ayına göre yaklaşık yüzde 17 arttı. Mısır fiyatlarındaki artış daha da yüksek oldu. Her iki tahıl türünün fiyatı bir önceki aya göre yüzde 19'un üzerinde pahalandı. Rusya ve Ukrayna son üç yılda küresel buğday ihracatının yüzde 30'unu ve küresel mısır ihracatının yüzde 20'sini sağladı.
Şeker ve süt fiyatları
İstatistiklere göre ki burada sadece sayılar konuşyor, seker, et ve süt fiyatları çarpıcı bir şekilde yükselmedi. Şeker fiyatları Şubat ayından bu yana yüzde 6,7 arttı. Süt ürünleri ise Şubat ayına göre yüzde 2,6 pahalandı. Ancak artan bu fiyatlar seviyesinde ücretlere zam yapılmadı.
Umut veya rahatlatma Arjantin ve Avustralya'daki iyi buğday hasadına bağlandı.
